OHSAS 18001:2007 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ
STANDARDI DEĞİŞTİ.
OHSAS 18001:2007 İş sağlığı ve güvenliği (İSİG) yönetim sistemi standardı
Temmuz 2007’de yayınlandı. OHSAS 18001:2007 incelendiğinde ilk dikkati çeken
konu artık bir rehber (spesifikasyon) olarak değil standart olarak
adlandırılmasıdır.
Standart, ISO 9001:2000 ve ISO 14001:2004 ile daha uyumlu bir yapıya
getirilmiştir. OHSAS 18001:2007 standardı ile OHSAS 18001:1999 rehberi
arasındaki farklılıklar aşağıda özetlenmiştir.
Standardın terimler ve tanımlar kısmında değişen ve yeni eklenen tanımlar
görülüyor. Değişiklikler arasında en dikkati çekenler aşağıda sıralanmıştır:
- OHSAS 18001:1999’da yer alan kaza tanımı olay tanımı altına alınarak
kapsamından “zarar ve diğer kayıplar” kısmı çıkarılmıştır. Kaza tanımı yalnızca
yaralanma, hastalık ve ölümü kapsamaktadır. »»
- Tehlike tanımından mala ve işyeri çevresine zarar çıkarılmıştır.
- Hastalık tanımı eklenmiştir. Yapılan iş sonucu ve/veya işle ilgili durumlardan
kaynaklı fiziksel ve zihinsel tanımlanabilir ters durumlar hastalık olarak
tanımlanmıştır. Stres, depresyon, obsesif kompülsif vb hastalıklar bu tanımın
içine girer.
- “Tolere edilebilir risk” tanımı “Kabul edilebilir risk” şeklinde değişmiştir.
- “işyeri” tanımı yapılmıştır. Kuruluşun kontrolü altında işle ilgili
faaliyetlerin yapıldığı fiziksel yer. Buna dahil olan yerlere örnek olarak
seyahat araçları verilmiş. (Otomobil, tren, uçak, gemi v.b.)
Politikanın, İSİG hedeflerini belirlemek ve gözden geçirmek için dayanak olduğu
vurgulanıyor. Yine politikanın, kişisel İSİG yükümlülüklerinin bilincinde
olabilmeleri için Kuruluşun kontrolü altında çalışan tüm personele iletilmesi
gerektiği belirtiliyor.
Tehlike tanımlama ve risk değerlendirmenin aşağıdaki konuları da dikkate alması
gerektiği vurgulanmaktadır:
- insan davranışları, yeteneği ve diğer insani faktörler
- İşyeri dışından kaynaklanan ancak kuruluşun kontrolü altındaki işyerindeki
çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek tehlikeler
- Kuruluşun kontrolü altındaki işle ilgili faaliyetler sonucu oluşan işyeri
çevresindeki tehlikeler (Standartta bu tehlikelerin çevre boyutu olarak
değerlendirmenin daha uygun olabileceği belirtiliyor)
- Kuruluş veya diğerleri tarafından sağlanan altyapı, ekipman ve malzemeler
- Kuruluşun faaliyetleri veya malzemelerle ilgili değişiklikleri veya planlanan
değişiklikler
- Geçici değişiklikler de dahil İSİG yönetim sistemi ile ilgili değişiklikler ve
bunların operasyonlar, prosesler ile faaliyetler üzerine etkileri
- Risk değerlendirmesi ve gerekli kontrollerin uygulanması ile ilgili
uygulanabilir yasal yükümlülükler
- İş alanlarının, proseslerin, donanımın, makine/ekipmanın, operasyonel
prosedürlerin ve iş organizasyonunun, bunların insan yeteneklerine adaptasyonuna
dahil tasarımı,
Kuruluşun tehlike tanımlama ve risk değerlendirme metodu:
- kapsamı, doğası ve zamanlaması açısından reaktif olmaktan çok proaktif olmayı
garanti altına almalıdır.
- Riskin tanımlanmasını, önceliklendirilmesini ve dokümante edilmesini, uygun
olduğunda kontrol uygulamalarını sağlamalıdır.
Değişikliklerin yönetimi için standart bu değişikliğin gerçekleştirilmesi
öncesinde değişiklikle ortaya çıkabilecek İSİG tehlikelerinin tanımlanmasını ve
riskin belirlenmesini istemektedir.
Standartta, kontrolleri belirlerken veya mevcut kontrollerde değişiklik
yaparken, aşağıdaki hiyerarşi dikkate alınarak riskin azaltılması
beklenmektedir:
- Elimine etme
- Yerine koyma
- Mühendislik kontrolleri
- İşaretleme/uyarılar ve/veya idari kontroller
- Kişisel koruyucu ekipmanlar
Kuruluşun uymak durumunda olduğu yasal ve diğer gereklilikler, İSİG yönetim
sistemini kurarken, uygularken ve sürdürürken dikkate alınmalıdır. Bu konuda
OHSAS 18001:2007 standardın, yasal ve diğer gereklilikler hakkında ilgili
bilgileri Kuruluşun kontrolü altında çalışan personele ve diğer ilgili taraflara
iletmesini isteniyor.
OHSAS 18001:2007 Standardında “Hedefler ve Program (lar)” başlığı OHSAS
18001:1999 rehberindeki “hedefler” ile “İSG yönetim programları” başlıklarını
kapsamaktadır. Hedeflerin, yaralanma ve hastalıkların önlenmesi, yasal ve diğer
gerekliliklere uyum ile sürekli iyileştirme taahhütlerini içeren İSİG politikası
ile uyumlu olması istenmektedir.
Bir diğer değişiklik ise OHSAS 18001:2007 4.4.1 Kaynaklar, roller,
sorumluluklar, mesuliyetler ve yetkiler maddesi kapsamında “Üst yönetim, İSİS ve
İSİG yönetim sistemi konusunda en büyük sorumluğu almalıdır” diyerek yönetimin
sorumluluğunun altının çizilmesidir. Ayrıca atanan üst yönetimin kimliğinin
kuruluşun kontrolü altında çalışan tüm personel tarafından bulunabilir olması
gerekliliği belirtilmektedir.
Kuruluş, işyerindeki personelin kuruluşun uygun İSİG gerekliliklerine
bağlılıkları da dahil kontrollerindeki İSİG unsurları için sorumluluk almasını
garanti altına almalıdır.
OHSAS 18001:2007 standardının 4.4.2 Eğitim, bilinç ve yetkinlik maddesinde
kuruluşun kontrolü altında çalışan tüm personelin kapsanacağı belirtilmektedir.
OHSAS 18001:2007 standardının 4.4.2 “Danışma ve iletişim” maddesi kapsamı
genişletilmiş “İletişim, Katılım ve Danışma” olarak değiştirilmiştir. Standardın
bu başlığı altında “İletişim” ve “Katılım ve Danışma” alt başlıkları
oluşturulmuştur.
Standartta “İletişim” başlığı altında, İSİG tehlikeleri ve İSİG yönetim sistemi
ile ilgili olarak aşağıdakileri içeren bir prosedür bekleniyor:
- kuruluşun çeşitli kademe ve fonksiyonları arasında iç iletişim
- taşeronlar ve işyerindeki diğer ziyaretçilerle iletişim
- dış ilgili taraflardan gelen taleplerin kabulü, dokümante edilmesi ve
yanıtlanması
Standartta ”Katılım ve Danışma” başlığı altında, Kuruluşun aşağıdakileri içeren
bir prosedür oluşturması, uygulaması ve sürdürmesi istenmektedir:
a) İşçilerin katılımı
- tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve kontrollerin belirlenmesine katılım
- olay araştırmaya katılım
- İSİG politikasının oluşturulması ve hedeflerin oluşturulması ve gözden
geçirmesine katılım
- Kendi sağlık ve güvenliklerini etkileyebilecek değişikliklerde görüşlerinin
alınması
- İSİG konularında temsil edilmeleri
b) Taşeronların, İSİG durumlarını etkileyebilecek değişikliklerde
yönlendirilmesi
Kuruluşun, uygun olduğunda, ilgili dış tarafların ilgili İSİG konularında
bilgilendirilmesini garanti altına almalıdır.
Standardın “Dokümantasyon” maddesinde sistemde ihtiyaç duyulan dokümanlar
belirtilmiştir.Standardın “Dokümanların kontrolü” maddesinde doküman
kontrolünün ana prensipleri sıralanmıştır. Bu iki konuda Standart ISO 9001 ve
ISO 14001 ile paralel hale getirilmiştir. Dokümanlar karmaşıklık
seviyesi, tehlike, risk ile uygun, etkinlik ve verimlilik için en az seviyede
olmalıdır.
“İşletme (operayonel) kontrolü” başlığı altında, işyerindeki ziyaretçi ve
taşeronların kontrollerinin altı çizilmiştir.
“Performans ölçümü ve izleme” başlığı altında kontrollerin etkinliğinin
ölçülmesi konusu özellikle belirtilmiştir.
OHSAS 18001:2007 standardına ISO 14001 standardı paralelinde 4.5.2 Uygunluğun
değerlendirilmesi maddesi eklenmiştir. Bu maddede, kuruluşun yasal ve diğer
gerekliliklere uyumunu periyodik olarak değerlendirmesi istenmektedir.
OHSAS 18001:2007 Madde 4.5.3 Olay araştırma, uygunsuzluk, düzeltici ve önleyici
faaliyetler olarak değişmiştir. Bu madde altında iki alt başlık oluşturulmuştur:
“Olayların araştırılması” ve “uygunsuzluk, düzeltici ve önleyici faaliyetler”.
Kuruluşun olayları kayıt altına almak, araştırmak ve analiz etmek için bir
prosedür oluşturması, uygulaması ve sürdürmesi istenmektedir. Bu prosedürün
aşağıdakileri sağlaması beklenmektedir:
- altta yatan İSİG eksikliklerini ve olayın oluşmasına sebep olan veya katkıda
bulunan diğer faktörleri belirlemek
- düzeltici faaliyet ihtiyacını belirlemek
- önleyici faaliyet fırsatları belirlemek
- sürekli iyileşme için fırsatları belirlemek
- araştırma sonuçlarını paylaşmak
Olay araştırmalarının vaktinde yapılması özellikle standartta belirtilmiş bir
konudur.
Standardın dikkati çeken bir diğer değişikliği ise Yönetimin gözden geçirmesi
maddesindedir. Bu maddede ISO 9001 ve ISO 14001’e paralel olarak yönetimin
gözden geçirme girdileri ve çıktıları listelenmiştir.