Orman Yönetim Konseyi (FSC), dünya ormanlarının yönetiminin geliştirilmesi için
kurulmuş bağımsız bir organizasyondur. 2009 yılı sonu itibarıyla 82 ülkede 118
milyon hektar orman alanı FSC standartlarına uygunluğu nedeni ile
sertifikalandırılmış bulunmaktadır.
Ürün üzerinde bulunan FSC etiketi, tüketicinin kağıt ürünü veya kereste alırken
tercih yapmasını kolaylaştıran bir unsurdur. FSC etiketli ürünü seçmenin neden
farklılık yaratacağını açıklarsak: FSC,
1) Dünya çevresindeki doğal ormanların ve diğer habitatların değişimini
engeller,
2) Dünya çevresinde tehlike seviyesi çok yüksek böcek ilaçlarının kullanımını
engeller,
3) Genetik olarak değiştirilmiş edilmiş ağaçların yetiştirilmesini engeller,
4) Dünya çevresindeki yerli halkın haklarına saygı duyar,
5) Yılda en az bir kere sertifikalı organizasyonların uygunluğunu kontrol eder.
Giderek artan çevre bilinci ile birlikte birçok kuruluş, kullanmış olduğu
hammadde ve yarı mamulleri iyi yönetilmiş ormanlardan sağlanmasını talep
etmektedir. Bu konudaki güvence ise akredite edilmiş uluslararası belgelendirme
firmaları tarafından verilmektedir. FSC sertifika çeşitlerinden bir tanesi Orman
Yönetim Konseyi Koruma Zinciri Sertifikasıdır (FSC-Chain of Custody
Certification). Koruma Zinciri Sertifikası, ürünün ormandan başlayarak üretim,
dönüşüm ve dağıtım proseslerini içererek tüketiciye kadar ulaştığı kesiksiz yolu
ifade eder.
Tüketici yönünden baktığımızda FSC, ürünün orijini hakkında bilgi sağlarken FSC-CoC
da doğru ürünün doğru yollardan teslimini garanti altına alır. FSC-CoC
sertifikası, ürünün iyi yönetilmiş ormanlardan ve kontrollü kaynaklardan elde
edildiğini ispatlar ve bu ürünlerin kontrolsüz ağaçlardan üretilen ürünlerle
karışmadığını doğrular.
Daha net ifade etmek gerekirse; örneğin etiket üreten bir matbaanın, etiketi
oluşturduğu kağıdın üretiminde kullanılan hammaddenin iyi yönetilmiş bir
ormandan elde edilmesi ve bu kağıtla oluşturulan etiketin gerek üretim
aşamalarında gerekse depolama ve sevkıyat aşamalarında karışmasını engelleyici
bir sistemin olması anlamındadır.
Ürün ve hammadde üzerindeki FSC logosu ve kayıt numaraları bu sistemin
uygulandığının görsel ifadesidir.
FSC-CoC kapsamında tahta, kereste ve türevleri gibi ürünlerin yanısıra kağıt ve
kağıt bazlı ürünler (gazete, dergi, mukavva koli, kağıt ambalajlar vb.), her
türlü mobilya, müzik enstrümanları, tahta oyuncaklar, tahtadan yapılmış kalem
gibi daha bir çok ürün sertifikalandırılır.
İster ahşap, ister kağıt her türlü odun kaynaklı ürün üzerinde görülen FSC-CoC
damgası, o ürünün elde edildiği ormanın sürdürülebilir bir biçimde
yönetildiğinin ve bunun bağımsız bir kurul tarafından onaylandığının işaretidir.
FSC-CoC KURMA AŞAMALARI
1- Mevcut Durumun Tespiti:
Genellikle her kuruluşta formal/ yarı formal / informal işleyen bir çalışma
sistemi vardır. Bu mevcut sistemi tespit etmek, işimize yarayan uygun yönlerini
belirlemek ve bunu kurulacak kalite yönetim sistemine temel teşkil etmek uygun
bir başlangıç olacaktır.
2- Kritik Kontrol Noktalarını belirlemek :
CoC yönetim sistemini uygulamak isteyen bir organizasyonun ilk yapması gereken
bütün kritik kontrol noktalarını (KKN) öncelikle tespit etmektir. KKN, belgeli
ürünlerle belgeli olmayan ürünlerin birbirine karışma risklerinin olduğu
noktalardır. Bütün bu noktalar kontrol altına alınarak karışımın olmayacağı
garanti edilmelidir. KKN genellikle aşağıdaki hususlarda oluşabilir:
• Ham madde satın alımında (satın alma belgeleri dahil)
• Mal kabul (girdi alım kısmı)
• Üretim kontrolü
• Bitmiş nihai ürün stoklarında
• Satış kısmında (satış belgeleri dahil)
Kritik kontrol noktalarında oluşabilecek bu karışımı önlemek için ürün
tanımlamasını yapmak, uygun dokümantasyon yapısını oluşturmak ve personelin
ihtiyaç duyduğu eğitimleri sağlamak gerekmektedir.
3- FSC Sisteminin planlanması, dokümantasyonun oluşturulması:
Bu sistemin faaliyetlerini organize edecek bir Temsilci'nin atanması ve FSC
gerekliliklerine göre yapılacak işlemlerin adımlarının belirlenmesi yapılır.
Gerekli dokümantasyonun hazırlanması sağlanır. Dokümantasyon CoC sisteminin en
temel parçalarından biridir. Aşağıdakileri içeren bir doküman kontrol sistemi
olmalıdır:
• Sertifikalı ürünün satın alma siparişinden, üretim, ürün satış ve sevkıyatına
kadar geçen tüm kritik kontrol süreçleri için izleme ve uygulama bilgilerini
içeren dokümante edilmiş prosedürler,
• Kontrol sistemi için sorumlu personel,
• Sertifikalı ürünün izlenmesi ve işlenmesi için kullanılacak form ve kayıtlar,
bu kayıtların nasıl kullanılacağı,
• Etiketleme ve logo kullanımı için prosedürler,
• Kayıtların saklanma bilgileri, okunabilir ve ulaşılır olması
• COC sistemi içindeki kayıtların en az 5 yıl saklanması
Giren malların hangi kaynaktan ve ne miktarlarda geldiğini gösteren ve hangi
miktarlarda ve sayıda mamulün üretildiğini gösteren tam ve doğru üretim
kayıtları tutulması ve saklanması gerekmektedir.
4- Eğitim :
FSC sistemi öncelikle FSC'li ürünlerle çalışacak kilit çalışanlara tanıtılır.
Eğitim faaliyetlerinde tüm detayların aynı şekilde aynı yoğunlukta her çalışana
aktarılmasından ziyade seviyelendirilmiş yetki ve sorumluluklara, uygun detay ve
içerik aktarılır. Ancak bu şekilde mevcut kaynaklarımızı (eğitimci, eğitime
katılan ve ilgili maliyetler) etkin bir şekilde kullanmış ve herkesi gereksiz
detaylara boğmamış oluruz.
CoC yönetim sisteminin uygulanması ve sürekliliğinin sağlanması için sorumlu ve
yetkilendirilmiş bir yönetim temsilcisinin tanımlanmış olması gerekmektedir.
Bütün çalışanların CoC sistemi içerisindeki sorumluluklarının bilincinde olması
gerekmektedir. Bu görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli tüm eğitimleri
almış olmaları gerekir.
Mevcut eğitim ve personel bilgilerinin ve tecrübelerinin yer aldığı kayıtları
oluşturulmalı, ilgili operasyonlarda kalifiye elemanlarını çalıştığı personel
kayıtlar ve verilen eğitimlerle gösterilebilmeli ve ilave eğitim ihtiyacı belli
bir periyot dahilinde tespit edilmelidir.
5- FSC Ürün Tanımlama
Belgeli ve belgeli olmayan ürünlerin birbirlerine karışmasını önlemenin en kolay
yollarında biri ürünün net olarak kimliğinin tespit edilmesi ve tanımlanmasıdır.
Belgeli ormandan/kaynaktan gelen ürünler net olarak tanımlanmalı ve bununla
ilgili metodu gösteren ve kontrol eden bir prosedür oluşturulmalıdır.
Belgeli bir kaynaktan gelen bitmiş veya halen üretilmekte olan ürünleri izlemek
için özel bir izleme/kodlama sistemi oluşturulmalıdır.
Üretim akışı esnasında belgeli olan veya olmayan ürünler üretim bandında
fiziksel bir yolla ve zamanında ayrıştırılmalıdır.
6- Raporlamalar
Üst yönetim ve diğer yöneticiler FSC gerekliliklerine uygun raporlamaları sağlar
ve üçüncü taraf denetçiler için bu raporlamaları hazır tutar.